CS Unplugged (historia)

Tim Bell, pro­fe­sor infor­ma­tyki Can­ter­bury Uni­ver­sity w Chri­st­church (Nowa Zelan­dia), tak opo­wia­dał o tym, jak rodziła się jego pasja popu­la­ry­za­cji infor­ma­tyki: Wszystko zaczęło się w 1992 r. od zapro­sze­nia do przed­szkola mojego syna. Mia­łem opo­wie­dzieć pię­cio­lat­kom o mojej pracy. Zada­nie mia­łem nie­ła­twe, bo przy­szło mi wystą­pić po poli­cjan­cie, który tydzień wcze­śniej przy­je­chał do szkoły wozem poli­cyj­nym z całym wypo­sa­że­niem. Dwa tygo­dnie wcze­śniej w przed­szkolu była zaś pie­lę­gniarka, która przy­nio­sła ze sobą kom­plet ban­daży itp. Jako nauko­wiec, zaj­mu­jący się kom­pre­sją danych, mogłem pójść z kom­pu­te­rem i uru­cho­mić dwa pro­gramy – jeden dzia­ła­jący wol­niej, a drugi szyb­ciej. I pod­su­mo­wać: zara­biam na życie, two­rząc coraz szyb­sze pro­gramy. Zro­bi­łem jed­nak ina­czej – posta­no­wi­łem przy­go­to­wać dla dzieci zabawę, ilu­stru­jącą jakieś zagad­nie­nie infor­ma­tyczne. Jako pierw­szą wymy­śli­łem łami­główkę, która ilu­stro­wała kon­cep­cję wykry­wa­nia błę­dów powsta­ją­cych w cza­sie prze­sy­ła­nych danych w sieci kom­pu­te­ro­wej. Dzieci były zachwy­cone!”.

Warto wie­dzieć, że choć dzi­siaj w wielu zasto­so­wa­niach korzy­sta się z bar­dziej wyra­fi­no­wa­nych kodów korek­cyj­nych, to dwu­wy­mia­rowy kod kon­troli parzy­sto­ści (zabez­pie­cze­nie krzy­żowe), nadal znaj­duje prak­tyczne zasto­so­wa­nie, np. do ochrony słowa maszy­no­wego w pamię­ciach super­kom­pu­te­rów.

Kids Fest, Knowledge & Discovery workshops, Tim Bell with the kids at the Computer Science Unplugged class.
Kids Fest, Know­ledge & Disco­very work­shops, Tim Bell with the kids at the Com­pu­ter Science Unplug­ged class.

Zaczęły poja­wiać się kolejne pomy­sły na to, jak przy­bli­żyć dzie­ciom różne poję­cia i kon­cep­cje infor­ma­tyczne. Współ­au­to­rami nie­któ­rych z nich byli syno­wie prof. Bella, np. przy oka­zji tematu kom­pre­sji tek­stu.

Podobne do doświad­cze­nia Tima Bella w podob­nym cza­sie w USA prze­żył Mike Fel­lows, dziś wybitny pro­fe­sor infor­ma­tyki teo­re­tycz­nej. W swych wspo­mnie­niach opo­wia­dał o tym, że po zaję­ciach ze stu­den­tami na temat sieci sor­tu­ją­cych jechał pro­sto na zaję­cia z dziećmi w szkole pod­sta­wo­wej, a tema­tem zajęć były …sieci sor­tu­jące. Zaję­cia wcze­śniej zapo­wia­dane dzie­ciom jako zaję­cia z mate­ma­tyki, jeden z uczest­ni­ków, nie­zbyt zain­te­re­so­wany szkol­nymi ćwi­cze­niami z aryt­me­tyki, pod­su­mo­wał tak: To jest mate­ma­tyka? To jest MEGA-mate­ma­tyka!” Stąd wzięła się nazwa pro­jektu (MEGA-Mathe­ma­tics), w ramach któ­rego powstały sce­na­riu­sze zajęć z dziećmi doty­czące np. kryp­to­gra­fii asy­me­trycz­nej.

Naukowcy mieli oka­zję poznać się i zacząć dzia­łać wspól­nie. W efek­cie kilka lat póź­niej (w 1998 roku) gotowy był już zbiór 20 sce­na­riu­szy o infor­ma­tyce do zajęć z dziećmi (trze­cim z auto­rów Ian H. Wit­ten), który nosił tytuł Com­pu­ter Science Unplug­ged. Auto­rzy w jed­nej z publi­ka­cji tak pisali: Popu­la­ry­zu­jąc nasz pro­jekt chcemy poka­zać, choć może to budzić zdzi­wie­nie, że do pierw­szej pre­zen­ta­cji mło­dym ludziom zagad­nień praw­dzi­wie infor­ma­tycz­nych, waż­nych dla czło­wieka ery infor­ma­cji, wcale nie jest potrzebny kom­pu­ter – czę­sto wystar­czą papier, ołó­wek i kredki oraz zada­nia, które będą ilu­stra­cją infor­ma­tycz­nego spo­sobu myśle­nia. Zmiana błęd­nego postrze­ga­nia istoty infor­ma­tyki w świa­do­mo­ści spo­łecz­nej wymaga wie­lo­kie­run­ko­wych dzia­łań. Nasz wkład, pole­gał na zapro­jek­to­wa­niu poni­żej przed­sta­wio­nych, przy­kła­do­wych sce­na­riu­szy zajęć z dziećmi, które nie są zaję­ciami z pro­gra­mo­wa­nia; wię­cej – do ich prze­pro­wa­dze­nia nie potrzeba wcale kom­pu­te­rów.”

Wybrane sce­na­riu­sze z pro­jektu CS Unplug­ged zostały w 2001 r. załą­czone jako wzor­cowe przy­kłady do doku­mentu „ACM Com­pu­ter Science Model Cur­ri­cu­lum”, który wyzna­cza linie orien­ta­cyjne kształ­ce­nia infor­ma­tycz­nego dla szkół w USA, gdzie szkol­nic­two nie jest zcen­tra­li­zo­wane.
Od co naj­mniej 10 lat okre­śle­nie Unplug­ged jest w dydak­tyce infor­ma­tyki syno­ni­mem zajęć, które służą popu­la­ry­za­cji pojęć i kon­cep­cji infor­ma­tycz­nych wśród dzieci i mło­dzieży. Ostat­nio stało się tak np. w szko­łach Anglii. Tam wielu naukow­ców, zarówno infor­ma­ty­ków, jak i spe­cja­li­stów w dzie­dzi­nie edu­ka­cji, pod­jęło wspól­nie dzia­ła­nia na rzecz szkoły.